در بیشتر موارد دلیل دعا کردن، طلب خواسته است و انتظار انسان این است که با دعا کردن، خواسته هایش برآورده شود اما این نوع نگاه با توجه به روح دعا، ضعیف است. جلیل معماریانی مشاور دینی با بیان این مقدمه می گوید: شکی نیست که اصل دعا، این نیست که خواسته های انسان مطرح شود. اصل دعا این است که انسان پلی برای ارتباط با خالق هستی بزند و از طریق دعا خود را به او نزدیک کند. در واقع دعا پناهگاهی است که انسان در آن آرام می گیرد. دعا، فضایی را فراهم می کند که انسان را به خدا نزدیک می کند به همین دلیل پیشوایان دینی گفته اند که دعا، مغز عبادات است زیرا انسان را به خدا نزدیک می کند. بنابراین نیازی نیست انسان وقتی خواسته ای داشت دعا کند بلکه در هر حال باید به دعا کردن بپردازد. زیرا دعا تلاش برای ایجاد اتصال با خداوند است. همانند قطره ای که به اقیانوس می پیوندد، انسان با دعا کردن به خداوند نزدیک و بدون شک خواسته هایش برآورده می شود.
بخش مهمی از دعای انسان، اقرار او به گناهان و اشتباهات خود است، بخشی توجه کردن به وضعیت خود به عنوان انسانی ضعیف در برابر قادر مطلق است. در واقع اعلام ویژگی های وجودی انسان در برابر خالق هستی، دعاست. بنابراین بهتر است انسان در دعا کردن به گناهانش اقرار و از کوچکی و ضعف خود در مقابل خداوند یاد کند.
معماریانی با اشاره به این که دعاهای صحیفه سجادیه درس بزرگی برای همه ماست، می گوید: اگر کسی بخواهد ببیند درست دعا می کند یا خیر دعاهای صحیفه سجادیه را بخواند. امامان معصوم(ع) در دعاهای خود بین دعا و توحید، بین دعا و ولایت پیوند می زدند.
دعا کردن اگر با آگاهی و بینش کامل صورت گیرد، باعث تلطیف روح انسان و برطرف کردن حجاب ها می شود.
برای بهره بردن از دعا بهتر است انسان تمرکز داشته باشد و با آگاهی از کاستی های خود و عظمت پروردگار یاد کند. به عنوان مثال بگوییم خدایا حسادت، بخل یا ترسی را که در من وجود دارد و مانع برآورده شدن حاجات من می شود، رفع کن این صداقت و آگاهی نسبت به ویژگی های روانی در برآوردن حاجات بسیار کمک کننده است. در بسیاری موارد اقرار به ضعف ها، دعاست و همین که ضعف های خود را می گوییم، یعنی خواستار رفع آن ها هستیم.
گاهی انسان به دلیل ناآگاهی نسبت به گناهانش و نعمت هایی که از دست داده، از خداوند طلبکار است. این تصویر، تصویر یک فرد ناآگاه از اهمیت دعاست.
در صورتی که پیشوایان دینی ذکر گناهان گذشته را اولین قدم برای دعا کردن دانسته اند و می فرمایند گناهان خود را به خاطر بیاورید. گاهی دعاهای ما بسیار سطحی است. افراد از این که چرا زندگی باب میلشان نیست و به آنچه می خواستند نرسیدند شکایت دارند و برای رفع نیازهای خود دعا می کنند. در صورتی که میزان وسعت دید در دعاها آشکار می شود. امامان (ع) برای غنی شدن فقرا، سیر شدن گرسنگان و آمرزش گناهان همه مومنان دعا می کردند.
معماریانی از دعای ابوحمزه ثمالی به عنوان یکی از بهترین ادعیه در شب های قدر یاد می کند و می گوید: این دعا منشور زندگی انسان و یک درس کامل، برای چگونه دعا کردن است. یا در دعای افتتاح آمده است که با تو، تو را شناختم و اگر تو نبودی نمی دانستم توکیستی.این دعاها ما را از تفکرات زندگی مادی و درگیری های روزمره که باعث غفلت از خالق هستی می شود، دور می کند و سطح دید انسان را از آنچه در آن قرار دارد، بالاتر می برد. با ذکر دعاهای این ماه انسان می تواند به اصلاح دعاهایش بپردازد تا بیشترین بهره را از ایام قدر ببرد.